Tetea Hauzel

LAL ISUA THIHNA HNENIN A THOLEH
by- Tetea
Luka 24:5 tin, an hlauhva an hmaia lei an sik laiin anni chuan an hnenah, "Engati nge mitthi zinga mi nung in zawn? 24:6 Hetah a awm tawh lo ve, a tho leh ta; Galili rama a awm laia in hnena a thusawi kha hre leh rawh u,
I Kor. 15:14 tin, Krista kha kaihthawhin a awm loh chuan kan thu hrilh hi engmah lo a ni ang a, in rin pawh engmah lo a ni bawk ang.
# Thu hma : Kristian te kan innghahna vawrtawp leh bulpuiber ni bawk chu Lal Isua Krista Thawhlehna hi a ni. Khawvelah hian Sakua tam tak a awm tawh thin a, thenkhat chu tun thleng pawha zuitu ngah tak tak te pawh an ni ve hlawm a, an mahni sakhuaah chuan nghet tak tak te, Kristian ten martar kan tih ang hial khawpa, mi nghette leh an sakhaw vawn laia rinawm te pawh tam tak an awm ve tho a ni. Keini in kan han hriat ve chinah pawh heng BC 563 lai vela Buddhism sakhua rawn din chhuaktu Gautama Buddha, BC 483BC vela thi ta te, BC 300 lai vela Jainism sakhua rawn chawinungtu Mahavira te, Muslim sakhua rawn dinchhuaktu Hazarat Mohammed-a te pawh an thi tih kan hria, mahse an thawhleh kan hre lo a ni. An Zirtirna te hi mihring nunphungah chuan thil tha tam tak te pawh awm tho mahse, mitthi zirtirna a ni tlat. Chuvang chuan Lal Isua hi chu a danglam bik a, thihna chelhrual lohin a tho leh tih kan hria a, kan pawm bawk a ni. "Tho leh Lal Isua avang hian Kristianna hi sakhua a ni lova, nunna a lo ni ta zawk a ni"
Khawvel hian Lal Isua pian thu (Christmas) te, Kraws a khenbeh thu (Good Friday) te hi chu an pawm vemai, mahse Lal Isua thawh lehna thu hi chu dodaltu mi tam tak an awm a ni. Awih duhlo thenkhatin A zirtirten an rubo a niang, thenkhatin Ramsa in a ei zo a niang, thenkhatin Mari leh Mari Magdalini te leh Joen-i te khan Thlan kha an hai a niang an ti a ni, Bible-ah pawh kan hmu a ni, Juda te chuan Lal Isua thawhlehna hi an ring lova, a hun lai puithiam Lalte leh lehkha ziaktuten Lal Isua chu a tho leh tih min an hriat phei chuan zuitu tam tak a neih belh dawn avang leh thiam loh an chan dawn avanga, Tlan vengtute an thama A zirtirten thlan ata an rochhuaka an tlanbo pui tih mite laka an tlangthan tir avangin tun thlengin Juda te chuan Lal Isua thawhlehna hi an awih lo a ni. Mahse dotuten an do hneh lova, zep tumtuten an zep zo lo. Thudik leh thu nung Lal Isua thawhlehna chu a rawn lang ta tho tho a ni.
Thih hlau thin, thih ngam lo, mahse thihna la tawk tho tho tur mihringte hian Lal Isua tawrhna leh Kraws a a thihna hi kan tawpna nise la chuan Tirhkoh Paula’n "Krista kha kaihthawhin a awm loh chuan kan thu hrilh hi engmah lo a ni ang a, in rin pawh engmah lo a ni bawk ang" a tih ang khan, a thim avar thlu lova, a sur a sa hnuaiah pawh tia ahnung kan lo zui ve tang tangna te hian awmzia pakhat mah a nei lovang. Mahse Krista thawhlehna chuan ringtute hnenah hamthatna te, thlamuanna leh thiltihtheihna tam tak kan nunah a rawn thlen a ni.
## Lal Isua thawhlehna hian huaisenna min pe a ni:
(Mat. 28:18)"Lei leh vana thuneihna zawng zawng ka hnenah pek a ni tawh. 28:19 Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula, 28:20 thu ka pek zawng zawng che u pawm turin zirtir rawh u. Lal Isua a zirtirte hnena a inlar khan an hnenah khan thupek khauh tak a pe tih kan Bible chang tarlanah khan kan hmu a ni. Lal Isua an man laia tlansana, khawilai hmun kilkhawrah emaw lo biru a, Lal Isua an man hmaa in la paukhau ve em em, mahse vawi 3 lai ar khuan hmaa phatsantu Petera meuh pawh kha Lal Isua thawhlehna avang chuan thiltihtheihna nen huai takin thu an lo hril ta, mipui hmaah huai tak in " Isua Krista in khenbeh kha, thihna chelh rual lohvin a tho leh ta, chu chu a hretute kan ni" tiin huai takin an lo au chhuak ta a ni. Vawiin Ni Lal Isua thawhlehna ni kan hman mekah hian Huai taka awmin he chanchintha hi i puang zel ang u. Chumai a lo ni lo, thawhlehna hian thiltihtheihna pawh min pe tel nghal a ni, kan vela ringlote leh sualin a bawihbeh mekte, thima awm mekte hnena zalenna puanchhuah theihna thiltihtheihna ropui tak min pe bawk a ni.
Keimahni kan in en a, kan chak lohna te kan hmu liana, mihring lam a lo lan changin chau in, kan lo zam leh mai thin, mahse zam tur kan ni lo, chak tak leh huai taka kan awm theihna turin (Marka ziaka kan hmuh ang khan) Chhinchhiahna hrang hrang amah ringtute chu minpe tawh a ni, ka hmingin ramhuaite an hnawtchhuak anga, tawngtharte in an tawng ang, rulte kutin a la ang a, damlo te chungah kut an ngat a nga an dam zel ang a ti a ni. Thawhlehna hian hnehna kan tan min puanchhuah saka, kan chakna leh theihna in a phak rual loh thiltihtheihna ropui tak chu kan chan ve theih turin Tho leh Nun Lal Isua’n min lo pe ta a ni.
*** Lal Isua thawhlehna chuan thlamuanna min pe a ni:
Mari Magdalini hi engtik lai maha Lal Isua hlata awm thei lo, Lal Isua mamawh em em reng tu a ni, man tira a awm pawha, a bul hnai leh hmuh phak theih china awm reng thin a ni a, Lal Isuan Kraw kawng a zawh lai leh Kraws a khenbehna nih hnu thlenga a kianga awm thin a ni. Tin, Lal Isua thlana an zalh tawh hnu pawha vartianah hriak rimtui kenga Lal Isua ruang hnawih tuma kal, Lal Isua mamawh ngawih ngawihtu a ni. Mahse a Lalpa , a lo innghahna leh a lo beisei, amamawh engkim pe thei tu tura a lo ngaih thin chu Puithiam Lal te leh Lehkhaziaktuten an man a, Kraws-ah an khengbet ta mai si. A tan chuan a beidawn thlak ngawt ang le, a lungngai hle ang tih a rin theih a ni.
Lal Isua thawhleh hnua a inlarna hmasa ber chu Mari Magdalini hnenah a ni, tichuan a ni chuan " Ka Lalpa chu ka hmu ta" tiin zirtir dang te chu a hrilh a ni tih kan hmu, beiseina bo tawh hnu beiseina thar a lo chang leh ta, thlamuanna reng nei tawh lo khan thlanmuan he khawvelin a pek ang ni lo, thlamuanna famkim chu a lo chang leh ta.
Lal Isua thawhlehna ni ah hi chuan ka lung ti leng em em thin tu chu Emmau khaw pana khualzin pahnih kalte chanchin hi a ni. Emmau khaw pana khualzin thiandun pahnih kal te pawh khan, "Israel te tlantu tur a nih kan rin tehlul nen" tiin lungngai takin Lal Isua hnenah an sawi a nih kha. An beiseina zawng zawng laksakin an awm a, an lungngaia, thlamuantu an mamawh ngawih ngawih a ni. In nghahna tur dang reng an hre lova, an thla a muang lo a ni.
An zinga kalve Lal Isua chu an mit tih vaiha an awm tlat avangin tu nge a nih reng an hre si lo, "Kan zingah awm ta che khua a tlai dawn tak hi, tlaini kawlan a liam dawn hi, tlai khua i var za nga Emmau dairehah hian" tiin an sawma, sawmtute hnar ngailo Lal Isua chuan an zingah chuan telin zan riah a kilpuita a, tichuan an mit chu tih var in a lo awm ta, an zinga lo tel ve chu an beisei Nazaret Isua thihna hneha tholeh a chu a ni tih an lo hre ta, Lal Isuan an hnenah chuan thlamuanna reh thei tawh lo chu a lo pe ta. Beinseina nung leh thlamuanna reh thei tawh lo chu Lal Isuan amah mamawhtu, amah beiseitu, amah sawmtute hnenah chuan a pe ta.
Keini pawh kan lungngai thin, he khawvelah hi chuan beidawngin kan awm thin, harsatna ruama kan tlukluh tak tak lai chuan Pathian hi a awm ta lo emaw chu aw kan ti vawng vawng thin, kan lo ruahman ve thin te, kan lo beisei ve reuh reuh thin te chuan beidawnna min thlen chang vawi tam tak a awm fo thin. Mahse sawmtute hnar ngailo Lal Isua chuan amah beisei tlata sawmtute chungah chuan zanriah kil a duh a, beiseina nung pek a duh a, thlamuanna pek a tiam a ni. Lal Isua thawhlehna hi keini chau thin, lungngai thin, beidawng thin te tan hian Thlamuanna famkim a va ni teh lul em!
*** Lal Isua thawhlehna chuan Chatuan nunna min pe a ni:
Phatsan thintu Petera te hna ngaiah ka thiam zawngah chuan ka nghei em bik lovang chu ti ni awm takin, khawvela lo innghat tawhin, Len den leh mai lo tum tawh te pawhin Lal Isua thawhlehnaah chuan Huaisen takin Lal Isua thawhlehna thu an hril a, zirtir dangte pawh an chanchin kan hre theuh awm e, martar in Tholeh Lal Isua tan chuan an nun an hlan vek a nih kha.
Chhan a awm a ni, Lal Isua tawrhna te, Kraws lera a thihna te kha chuan a ti huai zo lo va, thlamuanna famkim a pe thei lo, mahse thihna chelh rual lova a thawh lehna chuan mihringten kan hlauh ber thihna a ngam tawh miau avangin, chu thihna chu Ringtute tan Chatuan NUN bul intanna tur a ni tih an hriat chian tawh miau avangin, thih pawh pawisa lovin Lal Isua chanchintha chu an lo vahvaih pui ta a ni.
Keini pawh hian Lal Isua thawhlehna nun, kan tana chatuana nun kawng min hawn sak tawhna hi kan hriat chian loh chuan eng tikah mah a hnung kan zuinaah hian kan huaisen thei ngai lovang a, kan rinawm rei peih ngai lovang. Lal Isuan Kraws ah kan tan a lo thi a, nithumniah thihna hnehin a thaw leh ta, chu chu kan sual tlanna a ni a, lei leh van inrem tawh lo inremna a ni a, chatuan nunna kawng min hawn sakna a ni tih kan hriatchian tik ni apiangah Lal Isua hnung hi huaisen tak leh rinawm takin kan zui thei ang.

Hlutna engemaw tal i nei
Tumkhat chu khaw pakhatah hian thuhriltu lar tak pakhat hian Pathian thuchah a sawi a. A thusawitu mi 200 bawr vel zet kalkhawm te hmaah chuan Rs 100/- note hi a phawrh chhuak a, "He pawisa hi tunge duh?" tiin a zawt zui a, chutah mipui atang chuan mi tam tak chu pawisa duhin ban an lo phar a. Thuhriltu pa chuan, "He pawisa hi in zinga mi tu emaw ber hnenah hian ka pe dawn a ni, chumi hmain," a ti a. A kut chuan dim lo baksak hian pawisa chu a han hmet hrual nawk nawk a, a han ken lan leh chuan a khawr nasa hle tawh a. "Tunge he pawisa hi la duh?" a’n ti a, mipui te chuan an ban an phar leh suau hlawm a.
"A tha e, mahse ngawi rawh lawk u," a ti leh a; pawisa chu leiah a paih thla a, a pheikhawk chuan dimna chhete pawh awm hauh lo hian a rap a, a hrut kual vel a. Lei atang chuan pawisa chu a han lek lang leh a, a khawrin a bal hle tawh mai a, a balh em avang chuan pawisa a ni tih pawh a hriat tawh loh lek lek hial a. "Tunah hei hi tunge la duh cheu?" a ti a, mipui te chuan ban an phar leh suau tho mai.
Chutah thuhriltu pa chuan a thusawi chu tihian a chhunzawm ta a; "Thiante u, zirlai pawimawh tak in zir a ni. Eng anga nasa in sawisa kual mah ila pawisa kha in la duh tho va, a chhan chu a hlutna a hloh miau loh vang a ni. Eng anga nasa in hmet hrualin tibal mah ila Rs 100/- note a la ni reng a, a hlutna a pangngai reng. Chutiang bawk chuan kan nunah hian sawiselna te, neksawr na te kan tawk a, kan hnung tawlha kan tluchhe fo thin, kan hmabak hlen tur tam tak hlenchhuak zo lovin beidawngin kan indawmkun thin. Chutiang hun a lo thlen chuan kan hlutna kan nei ta lova kan hlutna kan hloh ta vek emaw kan ti a, beidawngin kan awm fo thin. Mahse eng anga hun harsat leh tlakchhiatna pawh tawk mah la, i hlutna erawh engtikah mah i hloh lovang.
"I bawlhhlawh emaw i thianghlim emaw, i sual emaw i tha emaw nangmah hmangaihtu tan chuan i hlu reng tho vang. He hringnun a kan hlutna hi kan thiltihah hian a innghat lova, kan thil hriatah a innghat hek lo… Tunge ka nih? tihah hian a innghat zawk a ni. Mi bik i ni a, hlutna engemaw tal i nei a ni tih hi theihnghilh ngai suh".
Khi thuhriltu pa thusawi khi mi tam takin ngaihtuah nachang kan hriatloh, kan nun atana hriat makmawh si a va ni em! Ni, mihring tu pawh mai hian hlutna kan nei vek a ni tih hi kan hriat a tul khawp mai. Kan hnathawhna ah kan hlawhchham emaw, kan zirlaiah kan hlawhcham emaw pawh a ni thei. Mahse hlawhchhamna leh beidawnna eng anga tam pawh tawk mah ila kan hlutna erawh hi chu kan hloh ve thei lo, a pangngai reng.
He khawvela lo piang chhuak tawh phawt hi chuan hlutna kan nei vek a Hmangaihtu ka nei ve lo ti a beidawng taka kun reng te pawh hian hmangaihtu an nei vek, an hmangaihtu an hriat thiam thin loh vangin an beidawng mai a ni. Mi tumah hi he khawvelah hian nung ve tlak lo khawpa hlu lo an awm lo. Kan hlutna leh hlut dan erawh a in ang vek lo mai a ni. Heng zawng zawngah hian a pawimawh ta ber mai chu kan hlutna kan hman tangkai thiam hi a ni. An hlutna an hman tangkai thiamloh avangin mi tam tak chuan sual rawng an bawl fo thin. Hetih lai hian mi thenkhat ve thung erawh chu an hlutna an hman tangkai thiam avangin mi ropui taka inchher chhuak te an ni bawk. He khawvel ah hian engang hun khirh leh harsa kan tawh lai pawhin tumah hi beidawng tur kan ni lova, a eng lam zawnga thil thlira hma lam pan a kal zel turin mitin hian mawhphurhna inang kan nei a ni. Tu emaw tana mi hnawksak leh tangkai lo tak kan ni anih pawhin midang tu emaw tan chuan khawvel tiata lian leh an innghahna kan ni thei asin!